Juan Luis Zabala
Jose Antonio Retolaza zenari egindako elkarrizketa baten zatiak entzun nituen duela hamar bat egun Euskadi Irratian, haren heriotzaren albistearekin lotuta. Kili-kili komiki-pertsonaia eta izen bereko aldizkaria sortu zituen Retolazak 60ko hamarkadan, frankismo betean, umeen artean euskara zabaltzea beste helburu eta ametsik gabe, eta gero mila gorabeherari egin behar izan zien aurre, bere pertsonaiaren eta bere aldizkariaren defentsan.
«Zenbat horrelako lehen, orain eta beti, euskararen inguruan!», pentsatu nuen neure artean. Ramon Saizarbitoriaren Aberriaren alde (eta kontra) saiakerako pasarte bat ekarri zidaten gogora Retolaza zenari entzundakoek (Alberdania, 1991, 63. orrialdea):
«Ni neu konbentziturik nago txiki jaio ez banintz –Koldo Izagirreren zentzuan, eta ez da txistea–, ez nuela nobelarik idatzi izango, eta are gutxiago argitaratuko; eta Augustin Zubikarai ez zen goizero lauretan ohetik jaikiko, kontserba-fabrikan lanean sartu aurretik, bi edo hiru orduz idazteko; eta Martin Irizarrek, beste gizon apal baten izena aipatzearren, zeinaren lankide izateaz harro sentitzen naizen, ez zuen txoriei buruzko bere liburua idatziko, edo Larraundiko sendia nobela».
Jose Antonio Retolaza, Augustin Zubikarai, Martin Irizar… Izen-abizen asko aipa liteke horien ondoan. Izen-abizenik ikasi ez diogun beste jende asko ere bai.
Gaur egun, Retolazaren garaian ez bezala, teknikari eta profesional ugari dago euskararen zerbitzurako; edo banpiro ugari euskarari odola xurgatzeko, Xabier Silveiraren ikuspegi dudarik gabe diskutigarri baina ez horregatik baztertu eta ahaztu beharrekoan. Ez genituzke, ordea, euskararen teknikari, profesional eta banpirook Retolazaren garaia, Retolaza eta Retolaza bezalakoak ahaztu behar.
31 eskutik 