Kategoria: Iñigo Satrustegi

Posted on

Oilarrak kukurruku?

Iñigo Satrustegi Andrés

Aitortu behar dut haurrentzako ipuinak itzultzen aritu izan naizenetan, generoak dituen zailtasunen artean, onomatopeiek buruhauste handiak sortu dizkidatela. Batzuk txiki-txikitatik ongi ikasiak ditugu, beste batzuk irakurri eta kontsultatu ahala barneratu. Baina, ai, batzuetan… Gehiegitan ikusi dut nire burua sekula lehenago pentsatuko ez nituzkeen soinuak euskaraz eman nahian.

Hala sortu da hain justu blogerako ideia zoro hau. Zer onomatopeia eta nola eman dituzte gure idazle eta itzultzaileek? Nola egiten du katuak gure haurrentzako albumetan, miau, mau ala marramau? Oiloek benetan esaten al digute kukurruku? Eta korrokadak nola adierazi?

Tira, ba horietako batzuk bildu ditut hurrengo tauletan. Arratsalde pasa izan naiz egun bat baino gehiagoan Txantreako Liburutegiko haurren txokoan. Han ibili naiz, irizpide eta zehaztasun zientifiko gehiegirik gabe, “lehenengo irakurketak” saileko zientoka albumak aztertzen. Batzuetan marrazki bidez, besteetan testuan bertan topatu ditut bilatzen nituen hots horien ordainak. Kolpeak, animaliak eta gizakion hotsak imitatzen dituztenak nagusiki. Beste batzuk, berriz, han edo hemen sartu ditut, irudimenaren mugek gure errealitateak gainditzen dituztelako. Bide batez, hau zortea gure umeena, istorio ederrak ditugu irakurgai, eta liburutegietan gainera, muxutruk.

Jarraian ikusiko dituzue topaturiko onomatopeiak sailkaturik. Testuingurua, onomatopeia bera, itzultzailea edo egilea, liburua eta argitaletxea jaso ditut.

1. oharra: Grisez adierazitakoak itzulpenak dira, eta zuriz ageri direnak, berriz, jatorriz euskaraz idatzitakoak.

2. oharra: Hartu bedi biltegia den horren moduan, zerrenda soil baten gisara alegia.

Egin klik hemen taulak orri berri batean bistaratzeko
Posted on

Pedro Lemebelen omenez

Iñigo Satrustegi Andrés

Aste honetan bete dira 9 urte Pedro Lemebel idazle eta aktibista maritxu txiletarra hil zela. Doala hemendik gure omenaldia haren manifestuaren itzulpen saiakerarekin. Nire berezitasunetik mintzo naiz poema (edo) 1986koa da, eta, Pinocheten diktadurapean, ezkerreko zenbait agintarik egin zuten bilera klandestino batean performatu zuen.

Esteka honetan duzue jatorrizko bertsioa.

Ez naiz Pasolini kontu eske
Ez naiz Ginsberg Kubatik kanporatua
Ez naiz poetaz mozorrotutako marituxa
Ez dut mozorroen beharrik
Hauxe da nire aurpegia
Nire berezitasunetik mintzo naiz
Naizen hau defendatzen dut
Eta ez naiz hain berezia
Justiziak niri bost
Eta dantza demokratiko honi susmoa hartu diot
Baina ez etorri niri proletarioen kontuekin
Pobrea eta maritxua izatea okerragoa delako
Garratza izan beharra dago jasan ahal izateko
Izkinako matxitoak pikutara bidaltzea da
Semeari hanka okertu egiten zaiolako
gorroto zaituen aita bat da
Gaixo zaudenean
garbitasunak zaharkitutako
amaren esku lehorrak altzoan
Ohitura txarrak direla eta
Zoritxarra dela eta
Diktaduraren moduan
Diktadura baino okerrago
diktadura amaitu egiten baita
eta demokrazia datorrelako
eta atzetik dator sozialismoa
Eta orduan?
Zer egingo duzue gurekin lagun?
Txirikordak fardoetan lotuko al dizkiguzue
Kubako ihesdun etxe batera bidean?
Inora ere ez doan tren batean sartuko gaituzue
Ibañez generalaren ontzian bezala
igerian ikasi genuen horretan bezala
baina bakar bat ere ez ginen kostara iritsi
eta horregatik itzali zituen Valparaisok bere argi gorriak
Horregatik carambako etxeek
eskaini zieten malko beltz bat
karramarroek jandako ogi pusketei
Giza Eskubideen Batzordeak urte hura
ez du gogoan
horrexegatik lagun honako galdera hau
Existitzen al da oraindik propaganda erreakzionarioaren Siberiako trena?
Nire ahotsa goxoegi bihurtzen denean
Zuen begi ninietatik pasatzen den tren hura
Eta zuk?
Zer egingo duzu haurrak gineneko oroitzapen horrekin
Cartagenako oporraldian
elkarrekin masturbatzen eta jolasten ginenean?
Zuri beltzean izango al da etorkizuna?
Gaueko eta lan egunetako denbora
anbiguotasunik gabe?
Ez al da maritxuren bat egongo izkinaren batean
gizon berriaren etorkizuna kolokan jartzen?
Utziko al diguzue hegaztiak brodatzen
herri libre honen banderan?
Fusila zuri utziko dizut
odol hotzekoa zarenez
Eta ez da beldurra
beldurrik ez dut jada
labanak zorroztu baititut
ibili naizen sexu sotoetan
Eta ez ezazu sentitu eraso egiten ari natzaizunik
gauza hauetaz mintzo banaiz
eta hankartea begiratzen badizut
ez naiz hipokrita
Ez al dizute emakumeen bularrek
begirada jaitsarazten?
Ez al duzu uste
mendian bakarrik
zerbait okurrituko zitzaigula?
Nahiz eta gero nire burua gorroto dudan
zure moral iraultzailea usteltzeagatik
Bizitza homosexualizatuko ote den beldur zara?
Ez naiz ari sartzeaz eta ateratzeaz
eta ateratzeaz eta sartzeaz bakarrik
Goxotasunaz ari naiz lagun
Zuk ez dakizu
zenbat kostatzen den maitasuna topatzea
baldintza hauetan
Zuk ez dakizu
legenar honen zama eramatea zer den
Jendea ez da hurbiltzen
Jendeak ulertu egiten du eta dio:
Maritxua da baina ongi idazten du
Maritxua da baina lagun ona da
Super-ongi-dago-dena
Ni ez naiz dena ongi dago horietakoa
Mundua onartzen dut
Dena halako ongi egoteko eskatu gabe
Baina berdin egiten dute irri
Irrien orbanak ditut bizkarrean
Ipurdietan pentsatzen dudala uste duzu
eta CNIren lehenengo torturekin
dena askatuko nuela
Ez dakizu gizontasuna
ez nuela sekula kuarteletan ikasi
Nire gizontasuna gauak erakutsi zidan
zutoin baten atzean
Harrotzen zaituen gizontasun hori
erregimentuan sartu zizun
militar hiltzaile batek
boterean diren horietako batek
Nire gizontasuna ez nuen alderdian jaso
irriz ukatu baitzidaten
askotan
Nire gizontasuna urte gogor haietan
parte hartzen ikasi nuen
eta nire marikoi ahotsaz barre egin zuten
oihu egiten nuenean: Eta eroriko da, eta eroriko da
Eta gizon batek bezala oihu egiten baduzu ere
ez duzu joaterik lortu
Nire gizontasuna mozala izan zen
Ez zen izan estadiora joan
eta Colo Cologatik ukabilka aritzea
Futbola ezkutuko beste homosexualitatea da
boxeoaren, politikaren eta ardoaren moduan
Nire gizontasuna izan zen burlak irenstea
amorrua jatea mundu guztia ez hiltzeko
Nire gizontasuna da desberdina naizela onartzea
Koldarra izatea askoz gogorragoa da
Nik ez dut beste masaila jartzen
Ipurdia jartzen dut lagun
Eta hori da nire mendekua
Nire gizontasunak lasai espero du
matxoak zahar bihurtuko diren eguna
honezkero alderdian
ezkerrak txirikordatzen duelako bere ipurdi zimela
parlamentuan
Nire gizontasuna zaila izan zen
horrexegatik ez naiz tren honetan igoko
jakin gabe nora doan
Ni ez naiz marxismoagatik aldatuko
hainbestetan ukatu ninduen horrengatik
Ez dut aldatzeko beharrik
Zu baino iraultzaileagoa naiz
Ez naiz aldatuko soilik
pobreak ta aberatsak direla eta
Ez nintzen atzo jaio
kapitalismoa bidezkoa ez delako ere ez
New Yorken maritxuek elkar musukatzen dute kalean
Baina parte hori zuretzat utziko dut
hain interesekoa baitzaizu
iraultza guztiz usteldu ez dadin
Mezu hau zuretzat
Ez da nigatik
Ni zaharra naiz
eta zure utopia, etorkizuneko belaunaldientzat
Asko dira hego bat hautsirik
jaioko diren umeak
Eta nik hegan egin dezaten nahi dut lagun
zure iraultzak
eman diezaien zeru gorri zati bat
hegan egin dezaten

Posted on

“Zeigarnik” poemaren itzulpenak eta berritzulpenak

Iñigo Satrustegi Andrés

Oraingo honetan esperimentu moduko bat planteatu dut. Olatz Azpirotz Larzabal idazle iruindarrari bere poemetako bat bidaltzeko eskatu nion. Profil ezberdineko hiru lagunek poema horren gaztelerazko itzulpena egin behar izan dute, gero, beste hiru lagunek atzera berriz euskaratzeko. Esperimentu honen helburu nagusia zen bide horretan guztian zehar geratutako fenomenoen ñabardurak identifikatzea eta bakoitzaren estrategiak aztertzea.

Artikulu honetarako lagundu nautenen izenak amaieran emango dizkizuet, baina ideia bat egin dezazuen, hauexek beren profilak: itzultzaile eta literaturzaleak, itzultzaileak, literaturzaleak.

Goazen bada, lehenik eta behin, Olatzen poemarekin: ZEIGARNIK. Kontuz, izan ere, gertatu zaigu hitz-joko baten gisan identifikatu izana, baina kontrara, Ziegarnik psikologiaren alorreko fenomeno baten izena da. Ikus Wikipediako orria (ingeleraz).

ZEIGARNIK
 
Erabaki ditugun patuak zirkuluan eserita guri begira daude.
 
Ez gara libratu.
 
Eskuinean lohiak amiltzen jarraitzen du.
 
Ezkerrean arnasa hartzen dabiltzan hitzek aratz batera eraman nazakete.
 
Torlojurik gabeko makina zirkular bat. Eztanda bat.
Hezurrak giharretara itsatsiak eta
 
izerdi tantak galtzarpeko ileetan iltzatuta jauzia ekidin nahian.
 
Hitzak odolarekin idazten ditugu
eta odolari esker biziberritzen dira horrela,
seguruenik bizitzeko eta hiltzeko
beste modurik
eman nahi ez diegulako.
Olatz Azpirotz Lartzabal
A itzultzailea
ZEIGARNIK
Todos los destinos que escogimos nos observan sentados en círculo.
No nos hemos librado.
El lodo sigue precipitándose a nuestra derecha.
Las palabras que respiran a la izquierda me llevarán a un lugar puro.
Una máquina redonda sin tornillos. Una explosión.
Mis huesos se pegan a los músculos
y las gotas de sudor que se clavan en los pelos del sobaco intentando evitar el salto.
Escribimos las palabras con sangre
para que resuciten gracias a ella,
seguramente
porque no les hemos enseñado otra manera
de vivir y de morir.
B itzultzailea
ZEIGARNIK
Los destinos que hemos decidido están sentados en círculo mirándonos.
No nos hemos librado.
A la derecha el fango sigue desplomándose.
Las palabras que andan respirando a la izquierda pueden conducirme a una pureza.
Una máquina circular sin tornillos. Una explosión.
Huesos pegados a los músculos y
gotas de sudor clavadas en los pelos del calcetín tratando de evitar el salto.
Escribimos las palabras con sangre
y así se reviven gracias a la sangre,
probablemente para vivir y morir
porque no les queremos dar
otra manera.
C itzultzailea
ZEIGARNIK
Los destinos acordados nos miran sentados en círculo.
No nos hemos librado.
A la derecha el fango sigue precipitándose.
A la izquierda palabras que respiran podrían conducirme a un claro.
Una máquina redonda y sin tornillos. Una explosión.
Músculos pegados a los huesos y
gotas de sudor aferrándose a los pelos del sobaco para evitar la caída.
Escribimos palabras con sangre
y gracias a la sangre así renacen,
seguramente porque no queremos darles
otras maneras
de vivir y de morir.

Jakina da itzultzaile bakoitzak bere estiloa duela, eta hemen dugu horren adibide bat. Azter ditzagun kontu aipagarri batzuk:

  • A itzultzailea:
o   Hitzak odolarekin idazten ditugu/eta odolari esker biziberritzen dira horrela Bertso-lerro horietan sintaxia zertxo bait aldatu du (juntagailua ezabatu eta helburuzko menpeko perpausa bihurtu du). Gainera, odola hitzaren errepikapena saiheste aldera izenordain baliokidea erabili du:
Escribimos palabras con sangre/ para que resuciten gracias a ella
o   Beste aldaketa nabarmen bat, poemaren amaieran proposatzen duena. Ebakidurak erabat aldatu ditu, eta beste efektu bat lortu du:
Seguruenik bizitzeko eta hiltzeko/beste modurik/eman nahi ez diegulako.
Seguramente/ porque no les hemos enseñado otra manera/ de vivir y de morir.
  • B itzultzailea:
o   Deigarria da B itzultzaileak galtzarpe-ri emaniko itzulpenak: calcetín. Egiazki, Euskaltzaindiak galtzarbe ordaina da onartzen duena, eta akaso, horregatik, edo, gaizki irakurri/interpretatu duelako.
o   Amaierari, honek ere, beste forma bat eman dio, kasu honetan literalagoa, lerroz-lerrokoa:
Seguruenik bizitzeko eta hiltzeko/beste modurik/eman nahi ez diegulako.
Probablemente para vivir y morir/porque no les queremos dar/otra manera
  • C itzultzailea:
o   Egiturari (sintaxia eta joskera) dagokionez libreen jokatu duen itzultzailea da. Esango nuke erritmoa emate aldera bi proposamen nabarmenenak honako hauek direla:

Eskuinean lohiak amiltzen jarraitzen du./Ezkerrean arnasa hartzen dabiltzan hitzek aratz batera eraman nazakete.

A la derecha el fango sigue precipitándose./A la izquierda palabras que respiran podrían conducirme a un claro.

(Espazioaren garrantzia aurrera ekarri du ezkerraren kasuan)

Torlojurik gabeko makina zirkular bat. Esaldia berriz, honela ekarri du: Una máquina circular y sin tornillos.

(Juntagailua sartzeko beharra izan omen du)
o   Esanguratsua, halaber, zeri itsaste zaion zer interpretatzea. Olatzek dio: hezurrak giharretara. C-k, berriz, musculos pegados a los huesos (alderantziz, alegia).
D itzultzailea
ZEIGARNIK
Hautatu genituen patu guztiak begira ditugu biribilean eserita.
Ez gara libratu.
Lohiak amiltzen jarraitzen du gure eskuinean.
Ezkerrean arnasten duten hitzek leku aratz batera eramango naute.
Makina biribil bat torlojurik gabea. Eztanda bat.
Nire hezurrak giharrei itsasten zaizkie
eta jauzia saihestu nahian besapeko ileetan iltzatzen diren izerdi-tantei.
Hitzak odolez idazten ditugu
haiei esker berpitz daitezen,
ziurrenik
ez diegulako irakatsi beste modurik
bizitzeko eta hiltzeko.
E itzultzailea
ZEIGARNIK
Aukeratu ditugun helmugak biribilean jarrita daude.
Ez gara libratu.
Eskuinean lokatza erori egiten da.
Ezkerrean arnasa hartzen ari diren hitzek araztasun batera eraman naute.
Torlojurik gabeko makina zirkularra. Leherketa bat.
Muskuluei itsatsitako hezurrak eta
izerdi-tantak, galtzerdiaren ileetan iltzatuak, jauzia saihesteko.
Hitzak odolez idazten ditugu
eta odolari esker bizi dira,
seguru asko, bizitzeko eta hiltzeko
besterik
ez diegulako eman nahi.
F itzultzailea
ZEIGARNIK
Hitzartutako helmugek eserita begiratzen gaituzte biribilean.
Ez gara libratu.
Eskuinean lokatzak jarioan darrai.
Ezkerrean arnasten duten hitzek argigune batera eraman nintzakete.
Makina biribila eta torlojurik gabea. Eztanda.
Hezurrei itsatsitako giharrak eta
izerdi tantak eroria saihestearren besapeko ileei eutsiz.
Hitzak odolez idazten ditugu
eta odolari esker horrela berpizten dira,
ziurrenik ez diegulako eman nahi
beste modurik
jaiotzeko eta hiltzeko.

Bigarren itzulpen sorta honekin ez naiz gehiegi luzatuko uste dudalako erabat baldintzatutako itzulpenak direla. Hau da, gaztelerara pasatzean hartutako erabakien araberako itzulpenak dira. Hala ere, uste dut interesgarria dela aztertzea zein salto gertatu diren euskara-gaztelera-euskara bide horretan. Baina hori irakurleoi utziko dizuedan lana da.

Heldu da unea ezagutzeko nortzuk izan diren gure laguntzaileak. Agian baten batek somatuko zuen, eta, begi zorrotzenek ere ikusiko dute zein poemetan, baina 6 itzultzaileetako 2 ez dira gizaki. Hain justu, Eusko Jaurlaritzaren Itzultzaile Neuronalak eta Elhuyarren Elia itzultzaile automatikoak egindako itzulpenak dira. Beste laurak Ibai Sarasua, Ainara Ieregi, Sarai Robles eta Ane Garcíaren eskuetatik pasatutako testuak ditugu (bi itzultzaile literaturzale eta bi literaturzale), eskerrik asko!

Bakoitzak atera ditzala bere ondorioak.

Posted on

Gure Moby Dickak eta zakilak

Iñigo Satrustegi Andrés

Han nago ni, sofan botata, gauero moduan, edozein serie ikusten.  Begiak zabalik mantentzeko apenas  dut indarrik, baina, azkenerako Upright telesailaren bigarren denboraldia aukeratu dut gaurkoan. Filminen jarri dute. Eta spoiler gehiegirik egin gabe, lehenengo denboraldia luzaz hobea da. Baina behin ikusten hasita…

Filminek, bere on eta txarrekin, orain gutxi arte katalanez eta espainolez baino ez zituen azpidatziak. Beraz, aukera bakarra izan dut bigarren horiek hautatzea zerbait harrapatu nahi badut (gogoratu: sofan, gauez, erdi lo…).

Eta halako batean, ziup, esnatzeraino harritu nauen zerbait pasa da: bi pertsonaia nagusien elkarrizketak alarma guztiak piztu ditu. Tira, horrek eta ziztu bizian pasa den itzulpenak ere bai. “Ni izan ote naiz?”, pentsatu dut. Eta atzera egin dut agintearekin, rewind. Ez, ez nenbilen oker, itzulpenak bazuen bitxitik, eta ziur, buruhauste baten ondoriotik asko ere bai. Horrelaxe esan du aktoreetako batek Australiako ingelesean:

Yeah, you know, school is bullshit anyway, like “Mobydick is not just a whale”. No fucking dick. No just a dick either.

Boom! Horratx hainbeste gustatzen zaizkigun hitz-jolas horietako bat. Melvillen eleberriak ez du, antza, protagonista sobera motibatzen. Are, eskola-porrota justifikatzeko ez ezik, sistema osoari rude-ki kritika egiteko ere baliatu du Meg-en roletik ari denak. Baina jolas horrek baino gehiago, harritu egin nauena, zera da, itzulpena/egokitzapena. Prest?

Sí. Pero igualmente, estudiar es una chorrada. Te sueltan “Lo del quijote no eran molinos”. No jodas. Ni tampoco una mancha.

Klasiko kontua, beraz. Ez nuke sartu nahiko itzultzailearen jarduna epaitzera. Egokiagoa edo okerragoa, esango nuke lan zaila izan zuela, eta proposatutakoa ez dela inondik inora disparate bat. Kontrara, ariketa bat proposatzera natorkizue. Nondik joko zenukete zuek? Nola uztartu kulturkeria bat hizkera kaletarrarekin?

Hainbat bide irekitzea okurritzen zait niri:

  • Jatorrizkoaren garaikide bat bilatzea: hots, XIX. mendera jo beharko genuke.
“Gernikako arbola ez da arbola bat bakarrik”. Ez putza. Ia arbolarik ere ez da.*

Gaixo dagoen kontu horrengatik diot… Baina azaldu behar badut, grazia gutxi.
  • Euskal literatura klasiko eta kanonikoaren artean bilatu, jokatzeko adina ematen duena topatu arte:
“Kresala ez da soilik eleberri bat”. Ez putza. Ez da puzker bat ere.**

Haizeen kontu horrekin hasita…  Baina, hemen zalantza, zein literatur lanek izango luke Moby Dick eta On Kixoteren efektu bera? Etxepareren Linguae-k, Axularren Gero-k? Haur besoetakoa txertatzea politikoki ez litzateke zuzenegia, ezta?
  • Hoskidetasuna errespetatzea: literatur erreferentzia mantendu, eta errima soil bat egitea.
“Moby Dick ez da balea bat bakarrik”. Ez putza. Ez balea, ezta potrorik (ere).***

Kasu honetan, berriz, elementu falikoa galtzen da.
  • Hitz jokoa errespetatzea: Bai horixe, badakizue… zakilak, buztanak, faloak, pitilinak… erabilita eta bestelako genitalak, jakina. Kasu, aluak izan baitezake kutsu negatiboa.
“Makilakixki ez da soilik ipuin bat”. Ez putza. Makila bat bakarrik ere ez.****

Eta interpretazio librera utziko genuke hemen makilaren adiera.

Tira. Unibertsitateko garaietako klaseak ekarri dizkit burura ariketak. Orduak eman genitzakeen gai bati bueltaka, eta erantzun bakar bat aurkitu beharrean, zalantzaz josirik itzultzen ginen etxera, edo, onenean, poteatzera.

Horixe, bada. Hortxe luzatzen dizuet proposamena. Zeintzuk dira gure Moby Dickak eta zakilak?

Posted on

BASKISKA estrategia-plana

Iñigo Satrustegi Andrés

Demagun, itzulpen-ikasketak bukatu berritan, itzulpenak egiten hasi nahi duzula (meloi bat hemen: zenbatek erabaki dugu bide honetatik segitzea, tarteka egiten badugu ere? Eta, batez ere, zergatik hain gutxi?). Demagun, unibertsitateko enplegu-zerbitzutik lan-eskaintza bat jasotzen duzula nazioarteko enpresa ezagun batean aritzeko. Demagun sarrera-proba bat egiten duzula, eta enpresa horrentzat doako itzulpen bat egiten duzula. Demagun baldintza kaskarrak onartzea erabakitzen duzula (horretaz ere mintzatuko gara aurrerago, nahi baduzue). Eta demagun zure bezeroaren bezero nagusia zera dela, altzari suediarrak egiten dituen kate erraldoi bat, adibide gisara baino ez, e? Zer atera liteke gaizki? A, bai: altzari suediarrak muntatzeko ez bezala, euskarara itzultzeko jarraibiderik ez dagoela. Arrazoiak arrazoi testuek euskaraz egon behar dute, baina ez dira kontuan hartzen hizkuntzaren konplexutasunak eta zirrikituak, amaierako produktuaren (itzulpenaren) kaltetan.

Baina lasai. Heldu da BASKISKA estrategia-plana, altzari suediarren edozein katek azalduko lukeen erara. Pausoz pauso, eta pieza guztiak zorro txiki batean bildurik. Euskararen prestigioa, euskal hiztunen hizkuntza-eskubideak, itzultzaileen lanaren erraztea eta itzulpenen kalitatea bermatzen lagunduko dizun gomendio sorta.

1.- Euskara hizkuntza bat da. Eta hizkuntza guztien modura, ezaugarri bereziak ditu. Sintaxia, morfologia edota lexikoa ere bai asko aldendu daitezke jatorrizko hizkuntzatik. Beraz, har itzazu kontuan ezaugarriok, bereziki testuak euskaraz irakurtzeko sortu ez direnean.

Esan gabe doa hizkuntza bat baino gehiago ere badela euskara, eta hiztun-komunitateak berezko erreferentziak, iruditegiak, hizkera-ohiturak, esamoldeak eta abar dituela. Hori dela eta, ez izan zurrunak eta eman itzultzaileei malgutasuna testuen izaera moldatu dezaten, edukiak (mezua) aldatu gabe, jakina.

2.- Osatu ezazu estilo liburu on bat. Bai, itzultzaileen zalantzak argitzeko horietako bat. Hartu itzazu itzultzaileak, hizkuntzalariak, filologoak, eta prestatu dezatela euskarri modura erabiltzeko gidaliburu bat (epe luzerako inbertsio bat da finean). Ongi dago irizpide gisa hizkera friendly-a eta informala erabili behar direla adieraztea. Ongi dago Euskaltzaindiaren arauak errespetatu behar direla esatea. Baina, ez al dira jarraibide orokorregiak?

Pentsa webgune bateko produktu berrien katalogoa dela itzuli beharrekoa. Zer errotuluk daramate zer puntuazio? Zeren arabera adostuko dute itzultzaile guztiek modern rustic kitchen euskaratzeko ordaina? Eta nola helarazi hori? Eta egokia ez bada batek erabilitakoa? Sinonimo guztien artean zein aukeratu altzari bakoitzarentzat? Zer estrategia jarraitu beharko dute OIKIA enpresaren izena —argi gera bedi aliritzira asmatutako izena dela, hemen ez diogula inori publizitate txarrik egin nahi— eta haren zerbitzuen izenak aldaezinak badira, hau da, ezin bazaie kasu-markarik gehitu? Nola egin behar da blue hitz soltearen lokalizazioa? Mugagabean? Absolutibo mugatu singularrean? Baina gero blue-ri gehitzen badiote curtains makina teknologiko magiko baten bitartez?

3.- Baliabideez ari garela, lanerako tresna funtzionalak —eta ikuspegi kapitalistatik begiratuta, produktiboak ere bai— ezinbestekoak dira. Inbertitu I+Gan, adimen artifizialean itzultzaileei lana errazteko, errepikapenak eskuz sartu behar ez ditzaten, edo egin ez ditzaten aldaketak banan-banan.

4.- Kontuan izan itzulpen automatikoen postedizioa eta itzulpen arrunten zuzenketa ez direla gauza bera. Ez dela berdina testuak etengabe egokitzea (edota zuzentzea) eta akatsak, erratak eta beste bilatzea. Eta horrenbestez, ezin direla berdin pagatu.

5.- Sortu komunikazio-kanal bat, sare bat. Euskarara itzultzen dutenek baliabide ugari dituzten arren, komeniko litzateke bezero berarentzat aritzen diren itzultzaileak —eta zuzentzaileak!!— harremanetan egotea. Nahiko bakartia da berez itzulpengintzaren jarduna, baina egon beharko da tresnaren bat edo formula magikoren bat Datuen Babeserako Legearekin bateragarria dena, Itzultzaile001ek eta Itzultzaile002k elkarri lagundu diezaioten.

Era berean, lagungarria da Itzultzaile001ek egindako itzulpena zuzendu duen Zuzentzaile005ek nolabaiteko feedback-a ematea, modu friendly-an betiere, etorkizuneko itzulpenen kalitatearen hobe beharrez.