Itziar Otegi Aranburu
Ilobak eman zidan ideia. Edo, hobeto, haren euskara-irakasleak. Sukaldeko mahaian eserita aurkitu nuen behin iloba, etxeko lanak egiten. Poema ezagun bat hartu, eta, haren moldea baliatuz, beste bat sortu behar zuten. Oso interesgarria iruditu zitzaidan prozedura, hizkuntzarekin jolasteko bide emankorra, idazketa-lantegietan erabiltzeko aproposa.
Rodariren Fantasiaren gramatikan hizkuntzarekin jolasteko hainbat prozedura biltzen dira. Adibidez, alegiak kalkatzearena. Alegietatik urrun egon arren, Rodarik Joyceren Ulises jartzen du adibide, nola baliatzen duen Homeroren Odisea bere obra eraikitzeko koordinatu fantastikoen sistema konplexu gisa.
Laburragoan, egunotan irakurtzen ari naizen Gracias por la compañía ipuin-bilduman Lorrie Moore estatubatuar idazleak ezusteko atsegina eman dit, erreferentziakotzat daukadan –eta inoiz blog honetan aipatu izan dudan– Nabokov-en Signs and symbols ipuinarekin jolas egiten duen istorio batekin egin baitut topo ezustean: Referencial.
Beste adibide ezagun bat Joe Brainard-en I remember da, 1970ekoa. Molde horri jarraituz, Georges Pérec-ek Je me souviens ondu zuen 1978an. Gurean, Joseba Sarrionandiak Akordatzen sortu zuen 2004an, bide beretik. 2013an, Elearazi blogean, Danele Sarriugartek Akordatzen naiz (I) eta Garazi Arrulak Akordatzen naiz (II) sarrerak idatzi zituzten. Eta duela gutxi, 2022an, Aritz Galarragak Gogoan dut argitaratu du.
Atzera etxeko sukaldearen eskalara itzulita, Jacques Prévert-en poema bat hartu dut nik abiapuntu: “Pour faire le portrait d’un oiseau”, Paroles liburukoa. Susaren webgunean badaude Préverten zenbait poema, Mayak, Joseba Sarrionandiak, Julen Lekuonak edo Koldo Izagirrek euskaratuak, baina hura ez dut aurkitu, eta, behingoagatik, itzulpengintzan sakratua den jatorrizkoarekiko leialtasun-mandamentua bazter utzi eta aske aritzeko agindua eman diot neure buruari. Jolas honetan, jatorrizkoaren formari lotu natzaio, eta zenbait efektu gordetzen saiatu naiz, egokitzapena –edo ordezkapena– baliatuta; alegia, itzulpenetik guztiz urrundu gabe, nolabait.
Rodariren Gramatikan badago beste prozedura interesgarri bat: Zer gertatuko litzateke baldin eta…? Hortik ere joan liteke kontua. Izan ere, auskalo; Prévertek Artze irakurri izan balu, edo Laboa entzun, edo Istanbuleko txori-gizonak ezagutu, agian holako zerbait idatzi izango zukeen…
| Maitearen erretratua egiteko margotu lehenik ohe bat goiko izara alde batean tolestuta gonbidapen isilean margotu gero zerbait polita zerbait soila zerbait ederra zerbait erakargarria maitearentzat jarri hurrena oihala leku egokian taberna batean bulego batean edo zinemarako ilaran ezkuta zaitez atzean isilik ezer esan gabe zirkinik egin gabe batzuetan maitea azkar azaltzen da baina litekeena da urteak igarotzea azaltzera deliberatu aurretik ez etsi itxaron itxaron, behar bada, urte luzez maitea arin edo astiro iristeak ez baitu loturarik margoaren azken emaitzarekin maitea azaltzen denean azaltzen bada gorde isiltasun erabatekoa itxaron ohean sartu arte eta barruan denean margotu artez izterrak oheari lotzen dizkion kate bat eta gero ezabatu banan-banan katebegi guztiak kontu eginez maitearen larruazala ez ukitzeaz margotu ondoren dekoratua burdina forjatuzko oheburu eta guzti zure maitearentzat margotu baita ere zetazko izara berrien usain aratza larruazal estreinakoz laztanduaren ikara errai asetuek botatzen duten hasperena itxaron gero ea maiteak lo hartzen duen maiteak ez badu lo lasai hartzen seinale txarra da margoa txarra den seinale baina lo hartzen badu seinale ona da sina dezakezun seinale orduan, poliki, egiozu maiteari zauri on bat eta haren odol gorriaz idatz ezazu zure izena margoaren bazter batean. |
31 eskutik 