Itziar Diez de Ultzurrun Sagalà
Kapitalismoak ingelesa eraldatu duela irakurri nion aurrekoan kazetari bati. Ingelesa eta gainerako hizkuntzak, pentsatu nuen, hizkuntza orotara eta hizkuntzaren esparru guztietara zabaldu baitira kapitalismoak eraldaturiko ingelesaren hizkera-moldeak. Hala, ohitu gara langileei “giza kapital” edo “giza baliabide” deitzen, idazlanei “ekoizpen idatzi” eta jendeari “bezero” edo “kontsumitzaile”. Honetaraz gero, geu ere bihurtu gara produktu: ez oso aspaldi “Gestión de una/o misma/o” esaldia itzultzea tokatu zitzaidan (uste dut Nafarroako Gobernuak antolaturiko ikastaro baten helburuetako bat zela).
Eta ohitu garen arren “recurso de apoyo educativo” euskaraz “hezkuntza-laguntzako baliabide” paratzen zirkinik egin gabe eta jakinik langile bati buruz ari garela, aurreko batean soberaxko eta ia ezinezko iruditu zitzaidan esaldi bat itzuli behar izan nuen: “El alumnado consume poesía”. Egiari zor, nire kezka nagusia ez zen izan erabaki beharra nola eman esaldia euskaraz –ea hitzez hitzezkora jo beharra nuen, edo munduaren merkantilizazio mugagabea mugatzeko moduko beste aditz bat aukeratu–, kezka handiagoa eragin baitzidan Hezkuntza Departamentu batek ekoitzitako testu batean holako esaldiak agertzea normaldu izana. Badakit garaian garaiko gizarte-antolamenduak zizelkatzen digula hizkuntza, eta gure gizarte kapitalistaren enegarren erakusgarri bat besterik ez dela, baina, esaldi hura irakurrita, zoliago eta barrenago sumatu nuen ohiko kirrinka…
Nolanahi ere, ongi dakit kirrinka zoliago horietara ere ohituko naizela, arrazionaltasun ekonomikoa arteetara ere hedatu da-eta aspaldi. Nire beldurra bestelakoa da: kapitalismoaren hizkuntza erabat nagusitzearekin batera ez ote dugun galduko ahalmena beste ikuspegi eta hitzen bitartez sortzeko mundua, gizartea, gure euskara eta geure buruak; izan ere, erabiltzen ditugun kontzeptuek gure ezaguera eta ulerkerei eragiten diete, eta batzuk oztopo izan daitezke inguru bizigarriagoak amesteko.
Ingelesa aldatzeaz gain, garbi dago kapitalismoak ingelesa hedatu duela, eta, batzuetan, tentazioa dut pentsatzeko inperioaren hizkuntzari mugak jarrita oraindik ere modua izan genezakeela hesiak paratzeko kapitalismoak blaitu hizkera-moldeei. Jabetzen naiz kontua ez dela hain sinplea, baina nik, adibidez, ongi ikusiko nuke halako batean Euskal Herriko Haur Hezkuntzako haurrek geletan ingelesa gutxiago kontsumituko balute, nahiz eta ohartzen naizen horrek galtzaileen frikikeria dirudiela oraindik eta, gainera, ikastetxeak merkatu diren honetan bezeroak galtzeko bide zabala litzatekeela hori. Bestetik, badakit ezen, tamalez, ingelesari mugak jarri arren, poesiaren kontsumoaz kezkatuko diren arduradun pedagogikoek beren postuetan jarraituko luketela, eta Kultura eta Hizkuntza Politikako arduradunek segituko luketeela adierazten fikzio euskaratua oso zurruna dela eta oso zail egiten duela haren kontsumoa.
31 eskutik 