Igone Zabala Unzalu
Laster hasiko dira unibertsitatera sartzeko hautaprobak eta, ohi denez, askotariko berriak plazaratuko dituzte komunikabideek: horrenbeste ikaslek egingo dituztela probak aurten, oso urduri eta estresatuta daudela nahi duten graduan sartzeko behar duten nota lortu nahian, LOMCE legea aurrera badoa azken selektibitatea 2017koa izango dela… Euskararekin lotutako berriak ere ez dira faltako: hautaprobak ikasle gehiagok egiten dituztela euskaraz gaztelaniaz baino eta, gainditu ere, ikasle gehiagok gainditzen dituztela euskaraz egiten dituztenen artean gaztelaniaz egiten dituztenen artean baino… Poza eta autoestimu-gorakada eragiten digute halako berriek baina, zoritxarrez, albiste ezkorragoak ere egon izan dira maiz, adibidez, itzulpenean egindako akats bategatik azterketa euskaraz egin behar zuten ikasleek galderaren bat egiterik ez dutela izan edo, duela urte pare bat gertatu zen bezala, Biologiako azterketan erretikulu endoplasmiko granulotsuaz galdetu eta zenbait ikaslek galdera erantzun gabe utzi dutela, ez baitute ezer ere ikasi erretikulu horretaz: erretikulu leuna eta pikortsua ikasi dituzte, baina zer ote da erretikulu granulotsua? (Buruz ari naiz, ez baitut aurkitu albiste edo gutuna, eta baliteke nire memoria faltak datu zehatza distortsionatu izana). Akats larriak dira. Eragin zuzena dute okerrok azterketak euskaraz egiten dituzten ikasleen kalifikazioetan, eta dezima bat gorabehera erabakigarria izan daiteke aukeratutako graduan onartua izateko. Euskararen balioa eta prestigioa ere kolokan jar ditzakete horrelakoek.
Bigarren hezkuntzan ezartzen dira terminologia espezializatuaren oinarriak. Izan ere, ez da posible kontzeptu espezializatuak adieraztea terminologiarik gabe eta, beraz, kontzeptu espezializatuak komunitate zientifikoak erabiltzen dituen denominazioekin batera ikasten dira hezkuntza-sistemaren mailaz maila. Testu akademikoen hezurdura kontzeptuala terminoak dira, eta ez dago testuok ulertzerik terminologia aditu gabe. Burura datorkit nire semearekin duela pare bat urte gertatutakoa. Fisikako ariketa batean ibilbidea eta desplazamendua definitzeko eskatzen zioten. Desesperazioak jota zegoen etxera heldu nintzenean. Liburuan ibilbidea bai, baina desplazamendurik ez zegoen inon. Liburura jo eta berehala aurkitu nuen nire semearen desesperazioaren arrazoia: desplazamendu gabe lekualdaketa ageri zen. Hiztegi Batuan biak daude jasota, baina desplazamenduk bakarrik darama Fis. marka. Euskaltermen ere desplazamendu ageri da Fisika alorrean.
Ziur naiz irakurle guztioi etorri zaizuela berehala azalpen edo gogoetaren bat hona ekarri dizuedan pasadizoaren harira baina, bestalde, zalantza handirik ere ez daukat zuetako batzuek Kepa Altonagaren Back to Leizarraga[1] liburuaren ildotik bideratuko zenutela zuen argudio-ildoa eta, beste batzuek, aldiz, Ibon Sarasolaren Euskara Batuaren Ajeak[2] liburuarenetik. Gure artean maiz aurkakotzat hartu izan diren iritzi-ildoez ari naiz, jakina, ez baitut uste aipatutako kasu zehatza ez Sarasolak ez Altonagak mintzagai izan dutenik. Ni ez naiz sartuko ildo horiek erkatzen edota eztabaidatzen, nire iritzia baita hizkuntza-zaindariek eta iritzi-emaileok jomugan dituzten (/ditugun) hizkuntza-ereduen balizko erroten gainetik daudela diskurtso-komunitateen erabilera errealak. Euskararen erregistro akademikoek badituzte hezur-haragizko erabiltzaileak, eta hil ala bizikoa da erregistro horien funtzionaltasuna zalantzan jar lezaketen jardunak eta interbentzioak saihestea. Iritziak iritzi, oraingoan parte interesatu bezala eskatzen diet hautaproben arduradunei zain ditzatela euskarazko azterketak akatsetatik, nire semeak aurten egin behar du eta selektibitatea.
[1] Altonaga, Kepa (2015) Back to Leizarraga. Pamiela.
[2] Sarasola, Ibon (1997) Euskara batuaren ajeak. Alberdania.
31 eskutik 