Asier Larrinaga Larrazabal
EZARTZEA
Javier Esparza, Nafarroako presidente izan nahi zuen upntarra, ez zen txikikerietan ibili hauteskunde-kanpainan. Nafarroako hezkuntza-sistema estatuko onena zela bota zuen eta, hori nahikoa ez balitz bezala, hobetzen jarraitzea agindu zuen. Berak irabaziz gero, ikasle guztiek ingelesa menperatuko zutela ikasketak amaitutakoan. Euskaraz, hitz erditxo bat ere ez. Euskara, nonbait, eragozgarri baino ez zaio estatuko hezkuntza-sistemarik onenari. Ez da gauza berria eta, dagoeneko, behin barik, birritan ahalegindu naiz ikuspegi horren kontrako argudioak eskaintzen.
Euskararen sustapena alde batera uzteko, oso argudio ezaguna da —hauteskunde-sasoian batez ere— herritarren benetako kezkak beste batzuk direla esatea. «Herritarrak benetan kezkatzen dituena lana da». «Herritarrak benetan kezkatzen dituena politikagintzako gardentasuna da». Eta hala. Ez dut nik ukatuko lana, gardentasuna, bizikidetza, osasuna eta beste mila problema kezkatzeko modukoak direla, baina konbentzimendu berarekin esan behar dut identitatea egiazko kezka dela edonorentzat.
Oso modu sinplean esatearren, identitatea sentimendu bat da, talde bateko kide izateko sentimendua. Normalean, talde edo komunitate bat baino gehiagotako kidetzat daukagu geure burua, pertsonaren nortasunak hainbat alderdi dituelako. Budista izateak kidetasun-sentimendu jakin bat ernarazten dit. Begoñako elizatean jaioa izateak, beste bat. Txistulari izateak, beste bat. Diabetikoa izateak, beste bat. EiTBn lan egiteak, beste bat. Eta, jakina, euskalduna izateak, beste bat. Sentimendu horietako batzuk konkomitanteak izan daitezke, eta beste batzuk, frikismoak. Sentimendu horietako batzuk kili-kili bat baino arin eta azalekoagoak izan daitezke, eta beste batzuk, transzendentalak. Hizkuntzak eragiten dituen sentimendu identitarioak sendo eta erabakigarrienetakoak izaten dira.
Pertsona batzuek larruazal kontrako larruazalaren berotasunean baino ezin dute sentitu taldekoak direla. Beste batzuk ezin erosoago sentitzen dira komunitate birtualetan. Baina babesa behar dugunean, elkartasuna, amultsutasuna, atxikimendua, aterpea, begikotasuna, urgazpena… badakigu nora jo: gure taldera, gure komunitatera. Zeren solidaritate-sareak identitateak ehuntzen ditu, ez bestek. Mozolo batek baino ezin dezake esan identitatea ez dela herritarren benetako kezka.
Eraso-argudioa: Herritarren benetako kezka gazteen enplegua da / osasuna da / haurren hezkuntza da / kaleko segurtasuna da.
Defentsa-argudioa: Identitatea lehen mailako kezka da edonorentzat.
Oso erraz igartzen dira kezka hori ahantzarazteko edo alde batera utzarazteko ahaleginak, batez ere ingelesaren bandera airean datozenean. Egia da mundu globalizatu honetan ingelesa ez dakienak ez duela gauza handirik egingo, baina hortik atera behar den ondorioa ez da ingelesa lehenetsi behar dugunik euskararen aurretik. Egungo munduan ingelesa euskara baino garrantzitsuagoa eta baliagarriagoa dela esatea argudio ustel bat da gure hezkuntzaren testuinguruan. Argudio ustela, bera darabilenak jakintzat ematen duelako gaztelania / frantsesa ez dela zalantzan jartzen. Argudio ustela eta maltzurra, bera darabilenak ondo dakielako hizkuntza faktore identitario berebizikoa dela.
Egunokaz, oso gogoeta interesgarriak irakurri ditut ingelesaren gai honek unibertsitatean eragiten duen problematikari buruz. Lehena, Igone Zabalak plazaratu zuen foro honetan bertan eta, asteon, Estitxu Garaik datu oso interesgarriak ekarri dizkigu. Jakin aldizkariaren 207. alean, bestalde, lan bi agertu dira gaiarekin lotuta. Bata Ane Larrinagak eta Mila Amurriok atera dute, eta bestea Karmele Artetxek.
Nik ideia bi baino ez ditut erantsi nahi. Lehena, aniztasuna balioesten ikasten / irakasten ez badugu etorkizuna amerikanizazioa dela. Nik miresmenez maite ditut Estatu Batuak, baina zer espiritu-pobrezia handia jasango lukeen gizateriak denok trokel bereko piezak izango bagina! Pena handiz irakurtzen ditut honelako albisteak, argi erakusten digutelako baliagarritasunaren logikak uniformizaziora garamatzala.
Bigarren ideia da ez dugula geure burua beste batzuek ezarritako mugimenduaren inertzian jausten utzi behar. Geure estrategiak behar ditugu.
Unibertsitatearen gaiari berriro helduta, ingelesa sartu behar den ala ez pentsatzen hasi aurretik, zer unibertsitate behar dugun pentsatu beharko da. Zalantza barik, gizarteak behar dituen profesionalak prestatzen dituena: gure inguruneko estandarren arabera formatuak eta ―engainatuta ez banago― euskaldunak.
Horraino bat etorriz gero, hurrengo, estrategiak datoz. Esan bezalako formazioa eskaini behar duten irakasle eta ikertzaileak ezin daitezke euren unibertsitateko txokoan jesarrita egon, jakina, baizik beste unibertsitate batzuekin eta beste jakintza-gune batzuekin etengabeko harremanean. Euren lanak eta emaitzak nazioartean zabaldu behar dituzte. Eduki dezagun, bada, gure unibertsitateetan itzulpen-zerbitzu on bat. Eta bidal ditzagun gure irakasle eta ikertzaileak beste unibertsitate batzuetako ikerketa eta proiektuetan lan egitera, mundu zabaleko mintegi eta sinposioetan parte hartzera, hemengo zein kanpoko enpresetan kolaboratzera.
Ahalegin horietaz gainera gure unibertsitateetako klaseetan ingelesa sartu behar dela aldarrikatzen denean, nik euskarari lekua kentzeko azpijokoa sumatzen dut, eta ez gure gizartearen interesen aldeko estrategia. «Euskarazko klaseek ez dute nazioarteko ikaslerik erakartzen». «Euskarazko adarrei eustearren, beste inon mailarik emango ez luketen irakasleak kontratatzen dira unibertsitatean». «Euskal unibertsitarioek mestizajea bizi behar dute». «Euskarazko talde askotan, pertsona bat edo bi baino ez dira batzen». Askok halakoak botatzen dituzte, inferentziarik egin gabe, baina ondorioa garbi baino garbiago utzita: lau abertzaluko menditarri atsegin emateagatik, eragozpenak, xahubidea eta kalitate-galera besterik ez zaio ekartzen unibertsitate-sistema osoari.
Lehengo bera diot: bide horrek amerikanizaziora garamatza halabeharrez. Tamalgarria da eramus askoren esperientzia entzutea. Egon diren lekuan egon direla, ingelesez bizi izan dira, ingelesez ikasi dute, eta pizzak eta burgerrak jan dituzte nagusiki. Euskaldunok ez dugu burbuila baten barruan egon behar, baina ez dugu gure identitatearen defentsan amore eman behar. Zein da EHUra erasmusak erakartzeko prezioa? Euskarari eta euskal kulturari ―gure identitateari― gero eta leku txikiagoa egitea? Doazela, orduan, etorri diren lekutik!
31 eskutik 