Bide barrijak

Gotzon Egia Goienetxea

Ken dezagun, aurrera baino lehen, zalantza hori gure gainetik: itzulpenak, itzulpen onak, gizakiok egiten dituzte, ez makinek. Zer esanik ez, interpretazio onak, gizaki interpreteek egiten dituzte.

Bainaka hasi gabe, baina, aitor dezagun saio asko egin direla ordenagailuak itzultzaile lanetan jartzeko. Aurrerabidea galanki hobetzera iritsi dira hizkuntzalariak eta ingeniariak elkar hartuta, egia da hori, tresna ugari dira sarean, hizkuntza batetik bestera esaldiak zehaztasun handi samarrez aldatzeko gai direnak. Adibide ziur aski ezagunenak euskara ere jasotzen du hizkuntzen eskaintza luzean: Google Translate. Esaldi lau gehienak txukun ematen ditu, esanahia ulertzeko adina; aski, agian, esamoldea à la lettre itzultzea ezinbestekoa ez denean.

Alabaina, teknologia itzulpengintzarekin ­(eta, garabidez, ahozko hizkuntzaren interpretazioarekin) konbinatzen denean, bide berrietan abiatzeko aukerak zabaltzen zaizkio gure lanbideari.

Urrutira gabe, gertuko adibide bat, Dualia etxearena, Arrasaten. Interpretazioak telefono bidez eta denbora errealean eskaintzen ditu, 51 hizkuntzatan: telefonoaren alde batean A hizkuntzan esandakoa, B hizkuntzan entzuten da beste aldean, Dualiarenetik igaro ostean. Teknologiak laguntzen du, pertsonak dira interpretatzen, noski.

Aukera bihurrituagoak eratzeko sormena erakusten du Will Powell britainiar teknologoak. Google Glass proiektuan oinarri harturik, Vuzix betaurrekoak, Raspberry pi miniordenagailuak eta beste elementu arrunt batzuk konbinatuta, hizkuntza banatan ari diren bi pertsonen arteko solasa aldi berean itzuli eta azpidatzi gisa erakusten du betaurreko adimendunetan, Projet Glass izeneko esperimentuan.

Xedez eta hedaduraz, ausartagorik ere bada, adibidez Luis von Ahn guatemalarra; ikertzaile ospetsua da, besteak beste, Interneteko formularioetan ordenagailuei bidea oztopatzeko captcha ezagunen asmatzaileetako bat. Orain, proiektu handizale bat du esku artean: Duolingo, Internet osorik itzultzea, gratis et amore hominis, hizkuntza bat doan ikasteko aukeraren truke. Irudi luke asmo guztiz burugabe bat dela, baina erne, hiztun ugari duten hizkuntzen kasuan, hizkuntza bat ikasteko amuari heltzen diotenen kopurua atalase mailara heltzen bada.

Poetak esana: bide berriak? Bide guztiak!