Karlos del Olmo
Egunero-egunero jasotzen du penintsulako euskarak kazetari eta politikari euskaldunek gaztelaniatik inportaturiko maileguen eragina, zenbateraino eta, euskaraz gero eta entzunago izatearen ondorioz, etengabe «mahaigaineratzen» dizkiguten-eta hamaikatxo berba eta berba ondo nahiz esakune eta esakune ondo, bestela esaterik ez dagoela pentsatzeraino ere hel gaitezkeela.
Aspaldian, adibidez, nazio, estatu, erakunde, talde baten izena esan beharrean, «gure herri hau», «nazio hau», «estatu hau», «gure erakundea», «udal honetan», «gure hiriko bideak»… Gauza da «hau» eta «gure» izen arrunt bati eranstean, dagokion berezko izen berezia aipatu barik, lanbro linguistikoa besterik ez dugula sortzen. Esate baterako, «Gure hiria 2016rako prestatzen ari da…», «Estatu honek ez du onartuko…».
«Bi begi keinu heldu zaizkigu berriki Lisboako Euskal Herriaren Lagunek (ASEH) bidalita bat eta diaspora konprometitutik bestea». «Ezkerrari keinu bat egin zion», «Jarrera hori begi keinu bat da…». Izurrite baten aurrean gaude ala imintzioka ibili ohi dira arduradun politikoak, kazetariak eta «eragile politiko eta sozialak»?
Ildo beretik, egun, zein baino zein «konplizeago» «sopikunago» «kideago» izaten gara: «Konplizitate handia ekipo guztiarekin, musikariekin…». «Konplizitate handia erakutsi dute…»… Erne beste guztiak, makurkeriaren bat dabil hegan!
Zerbait ontzat jo edo onestea ez da nahikoa: nor edo izateko, «balioan jarri» beharra dago, osterantzean, hutsaren hurrengo izango da dena delakoa.
Ez da atzo arratsaldeko kontua, ezta hurrik eman ere, baina edozer egiten dugularik ere, zergura jazoera, «historiko» da. Eta hainbesterainoko inflazioaren eta balio higaduraren ondorioz, historikoa baino «historikoago» den kalifikatzailea topatu beharrean gaude: prehistorikoak edo «posthistorikoak» nahikoa ez, eta «megahistorikoa» edo asmatu beharko, postmodernitatera helduko bagara. «Gogoangarri» hain da zapore bakoa!
«Agenda arazoak direla kausa». Nolako arazoak, baina? Kalitate txarreko agenda da? Ezin da irakurri, ez dute oharra behar bezala idatzi? Galdurik ote?
Negoziatzen amaitu dute, baina oraindik badira zertu beharreko zenbait «kontu, puntu, xehetasun, zertzelada» (azpildurak, alegia). Hortaz, negoziazioa ez da bukatu, baina hain da latza halaxe onartu beharra!
«Hori esanda / esan ondoren, beste gauza bat gaineratu zuen / jo dezagun beste gai batera». Prefosta, bi gauza batera-bateratsu esaterik ez dugu asmatu oraindik pertsonok!
«Ezin bestela gertatu», «ezin zitekeen bestela izan», «hala behar zuen eta»… Zer adierazi nahi dute, benetan, hori darabiltenek, patua aldaezina dela edo… gauza igarria zela hala izango edo gertatuko zela? Oso esangura ezberdinak baitira horiek biak…
Baina, beharbada, erramu galanta merezi duena, guztiz geure egin dugulako, «ibilbide orri» izatezko bikotea da (Mitxelenak zioenez, «geureganatuak eta etxerakotuak ditugunak»). Ezin ezer egin, gaur eta hemen, ibilbide orririk gabe, menturaz, «agertoki» berri honen atarian iparra galdurik, noraezean gabiltza nora ezean.
Neurri politikoak (zerbait izartzen dute, benetan?) gutxi izan, nonbait, eta orain sortaka, paketean edo fardelka onartzen dituzte: «nekazaritza ustiategien titularrak zahartzeak suposatzen duen arazoari modu integralean helduko dion neurri pakete egituratu bat abiaraztea». Egia esan, esaldi horretan dena da mamia (ala hezur gogor hutsa?). Neurrien sorta da ala pakete bete neurgailu?
«Larba-egoeran dago gure gizartean…». Gauza larregi gure gizartean dena delako egoera berezi horretan, duela gutxi arte larba urtar eta lehortarrak ezagutzen genituen. Orain, berriz, indarkeria, ustelkeria, egiturak… egoten dira hala, marisorgin edo ugaraxo noiz bihurtuko.
Zer da, bestalde, «sendotze fiskala»? Aurrekontu publikoen defizitak nahitaez mugatuta egon beharra, omen. Zer? Batzuek gerrikoa laxatzea, bestetzuek, berriz, areago estutzea. Zaharrak berri eta guztiak amorragarri.
31 eskutik 