Iñigo Roque Eguzkitza
Zuetako zenbaitek gogoan izango duzuenez, Mendiburuz aritu ginen opor aurreko gure azken predikuan, batez ere Jesusen Bihotzaren debozioaren sartaurreko «Irakurleari» atalaz. Bada, ez nuke bazter utzi nahi liburuko ondoko atala, Aita Manuel Larramendiren karta, zeren, aurrekoa bezain ohargarria izateaz gainera, plaza honetan sarri izaten diren eztabaidez argi apur bat egin baitezake. Euskaldun sisifotasunaren erakusgarri ere izan liteke, balizko errotek irin asko eman baitute gurean.
Idatzi horretan, bere garaiko predikariak maiseatu zituen Larramendik, baina neke handirik gabe egokitu litezke han esanak gaurko hainbat egoera eta jardunetara.
Txokokeria
Alabañan gutxik daki bere jaieterriko Euskeraren erdia, eta alperrak diraden bezala, eztute ikasi nai geiago, ta eztie nai beren buruai atsekaberik eman.
Zenbat aldiz ez ote dugun entzun «Gurean ez da halakorik erabiltzen» esamolde bat gaitzesteko.
Mordoiloa
Dakiten piska arekin, hitz moltxo, eskumen baten diña eztan arekin, nola eziñ adierazo dituzten beren esakariak, badarasate pulpituan hitzera naasi bat, beiñ Euskera, beiñ Erdera, beiñ Latiñera, guzia leudatua, zikindua, baraustua, zeñean dirudien, igo dirala gaiñ artara enzule guzien burla egitera: ta arritu oi naz, nola asko ta asko, bulzaka ordu gaixtoan aientzat, botatze eztituzten andikan bera.
Zenbatek ez ote duten lehenbizi kanpoko ondarean bilatzen gurean ere badena (orain, nazioartekotasuna omen du izen dohain horrek).
Garbizaletasuna
Beste batzuek dituzu, gure Euskeran nai ez lukeenak beste hizkundeetatik hiztxo batere: eta onen bidez epaiten, ta ziatzen bezala dira jolasean. Bederako ergelkeria! Etzaiteala zu malmeti. Euskerari eratxi zaizka Gaztelaniatik, Latiñetik edo beste hizkundeetatik hitz asko; baña adituaz, ta oituaz, Euskerakoak bezaiñ ongi, aditzen diranak: eta oiek utzi behar eztitugu: ta beharbada noiz edo berriz obeko da, onelakoak utsatzea, Euskerakoak baño: batez ere Eliz gauzetan, ta gure arimen salbazioari dagozten egikarietan. Lajatuko ditugu erbesteko hitz horiek, nai badegu, gure Euskerarenak, piskabana usatuaz, ta erabilliaz, eskukoi, ta jakiñak egingo diradenean. Ongi egin dezu, Nafarroako hitzen batzuek ekartzea, egokiak diranean, eta besterik eztanean; Zerren lenbizian, ta batbatetan aditzen ezpadira, aurki adituko dira, ta geienak, dagoaneko, aditzen ere badira: ta ala Euskera bide batez edertzen ta ugaritzen da.
Zenbatek ez ote duten geureganatutako esamolderik txarresten, zergatik eta erdal usaina ere baduelako.
Gainerakoan, ni ez naiz lehenbizikoa izango halakorik esaten, baina esan dezadan berriro: Larramendik euskaraz idatzitako testu bakanak zinez ereduzkoak dira, batez ere adierazkortasunari dagokionez, euskara ikasten ari garenontzat.
31 eskutik 