Etsaiez eta adiskideez

Gotzon Egia Goienetxea

Itzultzailearen etsai gaiztoena –irakurri nion aspaldi arkitekturako testuetan aditu den frantses itzultzaile bati– ez da fakturaren bat ordaintzea ahazten duen bezeroa; ez dira kalitateaz batere arduratu gabe gaizki ordaintzen duten agentzia horiek; are gutxiago omen da lanerako epe beti laburregia. Ez, itzultzailearen benetako etsaia itzultzaile ustekoa da.

Itzultzaile usteko hori elebiduna da noski, itzulpengintza hobbytzat hartzen du, ez du ezagutzen zer ote den fideltasuna, ez da halako txikikeriatan trabaturik gelditzen, gutxiago kezkatzen.

Itzultzaile ustekoen paradisua –gure arkitekto itzultzaileari sinestera– Interneten dago, Wikipedia da, oso atzean utzi gabe, baina, hedabide, blog eta webgune asko.

Nire artean diot, galdetzen hasita, nor ote den, euskal itzulpengintzan, itzultzaile-itzultzaile, eta nor itzultzaile ustekoa, sasikoa (edo interpretea, noski). Non dauden eta nolakoak diren gure lanbidearen perimetroak, jakin eta ebatzi dezagun itzulpengintzan ari den bat profesionala dela, eta beste bat, berriz, outsiderra. Perimetro horri marrak aski lauso eta itxuragabeak ikusten dizkiot, alde batetik; eta zalantzaz beteak, besterik.

Itzulpengintza eta interpretazio ikasketak egindako hamar promozio atera dira, honezkero, Euskal Herriko Unibertsitatetik, kontuak ez baditu gaizki eginak. Berariaz landutako ikasketa ofizialak ditugunez, aitzakiarik ez genuke behar uste izateko titulazio horren jabeak direla, berez eta eskubidez, itzultzaile profesional izatera deituak. Jakina, lanbidearen muga-barruak hain zorrozki definituz gero, bistan da kanpoan utziko genituzkeela eskola eta ibilbide luzeeneko itzultzaile benetan praktikante eta aurrendari gehienak.

Zalantza-auzi horrek iraungo du oraindik urte batzuetan, noski, baina epemuga ezagunik gabe libre eta zabalik gelditzea itzultzaile izateko (esku)bidea, norberaren eginahalean, trebetasunetan eta aukeretan saiatze hutsaren truke, hartarako ikasketa –eta titulazio– berezirik behar izan gabe, iruditzen zait itzultzaile lanbidearen teilatura etengabe harrika aritzea dela.

Itzultzaile profesionalen estatusa arautzeko, unibertsitate ikasketetan gurea baino bide luzeagoa egina duten herrialdeetan, egiaztatutako esperientzia izan daiteke, besteak beste, titulazio ofiziala ordezteko modu bat:

Itzultzaile eta interprete asko lanbide honetara zeharbidetik iritsi izanak erakusten du ez dagoela trebakuntza eredu bakarrik, eta unibertsitateak ezin litezkeela mota guztietako itzultzaile edo interpreteen iturri izan.

J.C. Sager, Itzultzaile profesionalentzako azterketa profesionalak

Gehiago hitz egin behar lukete auzi honetaz, batik bat itzulpengintzaren irakaskuntzan ari diren profesionalek, eta, oro har, lanbidearen ertz guztietan ari diren itzultzaile tituludun nahiz titulu gabeek. Itzulpengintzaren eta interpretazioaren barruti batzuetan titulu bidezko araubide bat aise onartzen dugun eran –zinpekoez ari naiz– agian besteetan ere jardun profesionalak eta amateurrak bereizteko garaia heltzen ari da, apurka-apurka.