Kategoria: Juan Luis Zabala

(Leonard Cohenen beste kantu baten hitzak)

Juan Luis Zabala

Aizu, hau ez da adio esateko modua

Maitatu zintudan goizean,
gure musuak sakon eta bero,
zure adatsa burkoaren gainean
urrezko ekaitz logaletu baten antzera,
bai, askok maitatu zuten elkar aurretik,
badakit ez ginela lehenak izan,
hirian nahiz basoan
egin zuten irribarre gu biok bezala,
baina orain distantziak iritsi dira
eta biok egin behar dugu ahalegina,
zure begiak bigunduak ditu tristurak,
aizu, hau ez da adio esateko modua.

Ez naiz beste inoren bila ari
nire denboran noraezean nabilenean,
eraman nazazu bazterrera,
gure urratsak beti elkarren parean izango dira,
badakizu nire maitasuna zurekin doala
zure maitasuna nirekin geratzen den gisa berean,
gauzak aldatzen diren modua besterik ez da,
itsasoa eta kosta bazterra bezala,
baina ez gaitezen mintza maitasunaz edo kateez
eta konpondu ezin ditugun gauzez,
zure begiak bigunduak ditu tristurak,
aizu, hau ez da adio esateko modua.

Maitatu zintudan goizean,
gure musuak sakon eta bero,
zure adatsa burkoaren gainean
urrezko ekaitz logaletu baten antzera,
bai, askok maitatu zuten elkar aurretik,
badakit ez ginela lehenak izan,
hirian nahiz basoan
egin zuten irribarre gu biok bezala,
baina ez gaitezen mintza maitasunaz edo kateez
eta konpondu ezin ditugun gauzez,
zure begiak bigunduak ditu tristurak,
aizu, hau ez da adio esateko modua.

Hey, That’s No Way To Say Goodbye

I loved you in the morning,
our kisses deep and warm,
your hair upon the pillow
like a sleepy golden storm,
yes, many loved before us,
I know that we are not new,
in city and in forest
they smiled like me and you,
but now it’s come to distances
and both of us must try,
your eyes are soft with sorrow,
hey, that’s no way to say goodbye.

I’m not looking for another
as I wander in my time,
walk me to the corner,
our steps will always rhyme,
you know my love goes with you
as your love stays with me,
it’s just the way it changes,
like the shoreline and the sea,
but let’s not talk of love or chains
and things we can’t untie,
your eyes are soft with sorrow,
hey, that’s no way to say goodbye.

I loved you in the morning,
our kisses deep and warm,
your hair upon the pillow
like a sleepy golden storm,
yes many loved before us,
I know that we are not new,
in city and in forest
they smiled like me and you,
but let’s not talk of love or chains
and things we can’t untie,
your eyes are soft with sorrow,
hey, that’s no way to say goodbye.

Juan Luis Zabala

(Leonard Cohenen beste kantu baten hitzak)

Lehenik Manhattan hartuko dugu

Hogei urte asperdura ezarri zidaten zigorra
Sistema barrutik aldatzen saiatzeagatik.
Banator orain, banator orain ordainaren bila.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

Zeruetako zeinu batek gidatzen nau.
Larruan dudan jaiotzetiko markak gidatzen nau.
Gure armen edertasunak gidatzen nau.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

Benetan maite dut zure ondoan bizitzea, laztana.
Maite dut zure gorputza, eta zure espiritua, eta zure arropa.
Baina ikusten al duzu geltokian zehar mugitzen den ilara hori?
Esan nizun, esan nizun, esan nizun ni horietako bat naizela.

Galtzaile gisa maitatu ninduzun.
Baina orain kezkatuta zaude irabaz dezakedalako.
Badakizu ni nola geldiarazi.
Baina ez duzu hori egiteko behar den diziplinarik.
Zenbat gautan egin nuen otoitz horren alde:
nire lana has zedin utzi.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

Ez ditut maite zure moda negozioak, jauna.
Eta ez ditut maite horren argal eusten dizueten droga horiek.
Ez dut maite nire arrebari gertatu zaiona.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

Eta eskerrik asko bidali dizkidazun gauza horiengatik.
Tximinoa eta zur kontraxaflatuzko biolina.
Gauero aritu naiz praktikatzen, eta prest nago.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

Oroit zaitez nitaz, musikarentzat bizi ohi nintzen.
Oroit zaitez nitaz, nik eskuratu nizun janaria.
Aitaren eguna da, eta mundu guztia dago zaurituta.
Lehenik Manhattan hartuko dugu, gero Berlin.

First we take Manhattan

They sentenced me to twenty years of boredom
For trying to change the system from within.
I’m coming now, I’m coming to reward them.
First we take Manhattan, then we take Berlin.

I’m guided by a signal in the heavens.
I’m guided by this birthmark on my skin.
I’m guided by the beauty of our weapons.
First we take Manhattan, then we take Berlin

I’d really like to live beside you, baby.
I love your body and your spirit and your clothes.
But you see that line there moving through the station?
I told you, I told you, I told you I was one of those.

You loved me as a loser.
But now you’re worried that I just might win.
You know the way to stop me But you don’t have the discipline.
How many nights I prayed for this: to let my work begin.
First we take Manhattan, then we take Berlin.

I don’t like your fashion business, mister.
And I don’t like these drugs that keep you thin.
I don’t like what happened to my sister.
First we take Manhattan, then we take Berlin.

And thank you for those items that you sent me.
The monkey and the plywood violin.
I practiced every night and now I’m ready.
First we take Manhattan, then we take Berlin

Remember me, I used to live for music.
Remember me, I brought your groceries in.
It’s Father’s Day and everybody’s wounded.
First we take Manhattan, then we take Berlin

Juan Luis Zabala

(Leonard Cohenen beste kantu baten hitzak)

Karitatearen Ahizpak

Oi, karitatearen ahizpak, ez dira joanak edo galduak.
Nire zain zeuden jada aurrera egiterik ez nuela uste nuenean.
Eta beren kontsolamendua eman zidaten eta kantu hau gero.
Oi, nahiago nuke zuk ere aurkituko bazenitu, hainbeste bidaiatu ondoren.

Bai, zuk, ezin kontrola dezakezun guztia utzi behar duzun horrek.
Zure familiarekin hasten da, baina laster arima harrapatzen dizu.
Ni ere egona naiz zu zintzilik zauden lekuan, ikusten zaitudala iruditzen zait.
Santu sentitzen ez zarenean, zure bakardadeak bekatu egin duzula dio.

Bada nire ondoan etzan zirelarik, nire aitorpena egin nien.
Nire bi begiak ukitu zituzten eta nik ihintza ukitu nuen haien azpilduretan.
Zure bizitza urtaroek erauzi eta kondenatutako hosto bat baldin bada
haiek beren amodio hauskor eta kimu bat bezain freskoarekin lotuko zaituzte.

Utzi nituenean lo zeuden, nahiago nuke agudo iritsiko bazina haiengana.
Ez piztu argiak, irakur dezakezu haien helbidea ilargian.
Eta ez nau jelosiak joko zure gaua gozatu dutela entzuten baldin badut.
Ez ginen gisa horretako maitaleak, eta izan bagina ere ez litzaidake axola izango.
Ez ginen gisa horretako maitaleak, eta izan bagina ere ez litzaidake axola izango.

The Sisters of Mercy

Oh the sisters of mercy, they are not departed or gone.
They were waiting for me when I thought that I just can’t go on.
And they brought me their comfort and later they brought me this song.
Oh I hope you run into them, you who’ve been travelling so long.

Yes, you who must leave everything that you cannot control.
It begins with your family, but soon it comes around to your soul.
Well I’ve been where you’re hanging, I think I can see how you’re pinned:
When you’re not feeling holy, your loneliness says that you’ve sinned.

Well they lay down beside me, I made my confession to them.
They touched both my eyes and I touched the dew on their hem.
If your life is a leaf that the seasons tear off and condemn
they will bind you with love that is graceful and green as a stem.

When I left they were sleeping, I hope you run into them soon.
Don’t turn on the lights, you can read their address by the moon.
And you won’t make me jealous if I hear that they sweetened your night.
We weren’t lovers like that and besides it would still be all right.
We weren’t lovers like that and besides it would still be all right.

Juan Luis Zabala

 

Ikako izketin museue: Aittualden gaur radixun nola jardundeben ikako izketin gañin? Bai, bai, ika itzeittie dala eta eztala, neska! Ixe iñune ezemenden itzeitten ika gaur egunin, ta itzeitten dana gizonezkun artekue emenden batiz bat. Flipantie den, aizan! Batzuten pentsatzeñat interpretaixo zentro bat jarri berko gendukela emen, Azkoittixen, geure artin ika ta azkoittiarrez nola itzeitten deun erakusteko. Ocho apellidos vascos baden ba, pelikulie. Ba zortzi abizen euskaldun eukitzie uskeri bat den gurin aldin. Gurie arioko zeozer den, askoze geixo. Kulturako kontzelajakin itzeittekotan nitxion ointxe, bero-bero einde, proiektu bat martxan jartzeko. Parre eitten? Ze ba? Ezten ba parre eitteko kontue. Etziten iruitzen. Txorakeri aundixauek erakusteko eindeko interpretaixo zentruk ezautu ditxinat nik, majiñebat, flamante ta ponpoxo askuk gañea. Interpretaixo zentro bat ez; museue jarriko berkogeñikin iguel, ikako izketin museue.

Hikako hizketaren museoa: Aditu al dun gaur irratian nola jardun diren hikako hizketari buruz? Bai, bai, hika hitz egitea dela eta ez dela, neska! Ia inon ere ez omen dun hika hitz egiten gaur egun, eta hitz egiten dena gizonezkoen artekoa omen dun batik bat. Harrigarria dun, aizan! Batzuetan pentsatzen dinat interpretazio zentro bat jarri beharko genukeela hemen, Azkoitian, geure artean hika eta azkoitieraz nola hitz egiten dugun erakusteko. Ocho apellidos vascos badun ba, pelikula. Ba zortzi abizen euskaldun izatea huskeria bat dun gurearen aldean. Gurea areagoko zerbait dun, askoz ere gehiago. Kulturako zinegotziekin hitz egitekotan nagon oraintxe, bero-bero eginda, egitasmo bat martxan jartzeko. Barre egiten dun? Ze ba? Ez dun barre egiteko kontua. Ez zaidan iruditzen. Txorakeria handiagoak erakusteko egindako interpretazio zentroak ezagutu ditinat nik, makina bat, dotore eta ponpoxo askoak gainera. Interpretazio zentro bat ez; museoa jarri beharko geniken beharbada, hikako hizketaren museoa.

Juan Luis Zabala

(Leonard Cohenen beste kantu baten hitzak)

Partisanoa

Muga igaro zutenean,
amore emateko agindu zidaten.
Ezin nuen halakorik egin.
Fusila hartu eta ihes egin nuen.

Maiz aldatu dut izena,
emaztea eta seme-alabak galdu ditut.
Baina adiskide asko daukat,
eta haietako batzuk nirekin daude.

Emakume zahar batek babesa eman zigun,
etxeko ganbaran ezkutatuta.
Orduan soldaduak iritsi ziren.
Xuxurlarik gabe hil zen.

Hiru ginen gaur goizean,
ni naiz geratzen den bakarra gauean,
baina joan beharra daukat.
Mugak nire espetxea dira.

Oi haizea, haizea hegan dabil,
katabuten artean haizea hegan dabil,
askatasuna laster iritsiko da.
Orduan irtengo gara itzaletatik.

Alemanak nire etxean izan ziren.
Esan zidaten: “Amore eman”,
baina ez nuen beldurrik.
Nire arma hartu nuen berriro.

Ehun bider aldatu dut izena,
emaztea eta seme-alabak galdu ditut,
baina adiskide asko daukat.
Frantzia osoa daukat.

Gizon zahar batek
bihitegi batean ezkutatu gintuen.
Alemanek atxilotu zuten.
Harridurarik gabe hil zen.

Oi haizea, haizea hegan dabil,
katabuten artean haizea hegan dabil,
askatasuna laster iritsiko da.
Orduan irtengo gara itzaletatik.

The Partisan

When they poured across the border,
I was cautioned to surrender.
This I could not do.
I took my gun and vanished.

I have changed my name so often,
I’ve lost my wife and children.
But I have many friends,
and some of them are with me.

An old woman gave us shelter,
kept us hidden in the garret.
Then the soldiers came.
She died without a whisper.

There were three of us this morning,
I’m the only one this evening,
but I must go on.
The frontiers are my prison.

Oh, the wind, the wind is blowing,
through the graves the wind is blowing,
freedom soon will come.
Then we’ll come from the shadows.

Les Allemands étaient chez moi.
Ils m’ont dit: “Rèsigne toi”,
mais je n’ai pas peur.

J’ai repris mon arme.
J’ai changé’ cent fois de nom,
j’ai perdu femme et enfants,
mais j’ai tant d’amis.
J’ai la France entière.

Un vieil homme dans un grenier
pour la nuit nous a caché.
Les Allemands l’ont pris.
Il est mort sans surprise.

Oh, the wind, the wind is blowing,
through the graves the wind is blowing,
freedom soon will come.
Then we’ll come from the shadows.

Juan Luis Zabala

Sekulako zabalkundea hartzen ari den joera bat ekarri nahi dut txoko honetara, jakin nahian zer iruditzen zaizuen: “Oraintxe egon naiz Jonerekin, eta esaten zidan berari ez zaiola iruditzen gaizki hitz egiten dudanik”. Ez zaituzte urduri jartzen horrelakoak entzuteak? Edo zeuen buruak horrelakoak esaten harrapatzeak?

Juan Luis Zabala

(Leonard Cohenen beste kantu baten hitzak).

Arrotzaren kantua

Egia da ezagutu zenituen gizon guztiak
Jokoa utzia zutela zioten jokalariak zirela
Zuk aterpea ematen zenien bakoitzean
Ezagutzen dut gizon mota hori
Zaila da eskutik heltzea
Amore emateko zerua iritsi beharra duen bati

Eta ahaztuta utzi zituen komodinak jasotzerakoan
Jabetzen zara ez zizula ia ezer ere utzi
Ezta barrerik ere
Edozein jokalari bezala
Kartarik onenaren, kartarik altuenaren zain zegoen
Besterik behar ez izateko
Jose bat estalpe bila bezala
Jose bat estalpe bila bezala

Eta egun batez zure leihoaren karelean bermatuta
Esango dizu zuk emandako amodioak, beroak eta babesak
Borondatea ahuldu ziotela
Eta bere karteratik
Tren ordutegi zahar bat atereaz, esango du
Esan nizun etorri nintzenean arrotz bat nintzela
Esan nizun etorri nintzenean arrotz bat nintzela

Baina orain badirudi beste arrotz batek nahi duela
Zuk bere ametsei kasurik ez egitea
Beste baten zama izan balira bezala
Oi zuk ikusia duzu lehen ere gizon hori
Haren urrezko besoa kartak banatzen
Baina orain herdoildu egin da ukalondotik erietaraino
Eta aldatu nahi du bere jokoa babesaren truke
Bai, aldatu nahi du ezagutzen duen jokoa babesaren truke

Gogaitu egiten zaitu beste gizon nekatu bat ikusteak
Bere eskua beheratzen uko egingo balio bezala
Pokerraren joko sakratuari
Eta bere ametsez mintzatzen zaizun bitartean lokartu arte
Zu jabetzen zara autobide bat dagoela
Bihurritu egiten dena kea bezala haren bizkar gainean
Bihurritu egiten dena kea bezala haren bizkar gainean

Zuk sartzeko eta esertzeko esaten diozu
Baina zerbaitek buelta emanarazten dizu
Atea irekita dago, ezin duzu dagoeneko zure babesa ukatu
Bideko kisketa probatzen duzu
Irekia dago baina ez beldurrik izan
Zeu zara, maitea, zeu zara arrotz zarena
Zeu zara, maitea, zeu zara arrotz zarena

Ondo da, zure zain nengoen, ziur nintzen
Topo egingo genuela itxaroten genituen trenetan
Uste dut beste bat hartzeko tenorea dela
Mesedez, uler ezazu, nik ez nuen inoiz izan mapa sekreturik
Honen bihotzeraino iristeko
Ezta beste ezereneraino ere
Ondo da, horrela mintzo zaizu hura
Baina zuk ez dakizu zein den haren asmoa
Horrela hitz egiten dizunean,
Ez dakizu zein den haren asmoa

Elkar gaitezen bihar ondo iruditzen bazaizu
Uraren ertzean, amaierarik gabeko ibai baten gainean
Eraikitzen ari diren zubiaren azpian
Ondoren nasan utzita
Zure ohe-bagoi epelera igotzen da
Eta orduan ulertzen duzu, beste babes bat eskatzen baino ez dela ari
Eta zuregana dator, inoiz ez da arrotz bat izan
Eta zuk diozu “Ados, zubian edo beste edozein lekutan aurrerago”

Eta ahaztuta utzi zituen komodinak jasotzerakoan
Jabetzen zara ez zizula ia ezer ere utzi
Ezta barrerik ere
Edozein jokalari bezala
Kartarik onenaren, kartarik altuenaren zain zegoen
Besterik behar ez izateko
Jose bat estalpe bila bezala
Jose bat estalpe bila bezala

Eta egun batez zure leihoaren karelean bermatuta
Esango dizu zuk emandako amodioak, beroak eta babesak
Borondatea ahuldu ziotela
Eta bere karteratik
Tren ordutegi zahar bat atereaz, esango du
Esan nizun etorri nintzenean arrotz bat nintzela
Esan nizun etorri nintzenean arrotz bat nintzela

The Stranger Song

It’s true that all the men you knew were dealers
Who said they were through with dealing
Every time you gave them shelter
I know that kind of man
It’s hard to hold the hand of anyone
Who is reaching for the sky just to surrender
Who is reaching for the sky just to surrender

And then sweeping up the jokers that he left behind
You find he did not leave you very much not even laughter
Like any dealer he was watching for the card
That is so high and wild
He’ll never need to deal another
He was just some Joseph looking for a manger
He was just some Joseph looking for a manger

And then leaning on your window sill
He’ll say one day you caused his will
To weaken with your love and warmth and shelter
And then taking from his wallet
An old schedule of trains, he’ll say
I told you when I came, I was a stranger
I told you when I came, I was a stranger

But now another stranger seems
To want you to ignore his dreams
As though they were the burden of some other
Oh you’ve seen that man before
His golden arm dispatching cards
But now it’s rusted from the elbow to the finger
And he wants to trade the game he plays for shelter
Yes he wants to trade the game he knows for shelter

Ah you hate to watch another tired man
Lay down his hand
Like he was giving up the holy game of poker
And while he talks his dreams to sleep
You notice there’s a highway
That is curling up like smoke above his shoulder
It is curling just like smoke above his shoulder

You tell him to come in sit down
But something makes you turn around
But door is open, you can’t close your shelter
You try the handle of the road
It opens do not be afraid
It’s you my love, you who are the stranger
And it’s you my love, you who are the stranger

Well, I’ve been waiting, I was sure
We’d meet between the trains we’re waiting for
I think it’s time to board another
Please understand, I never had a secret chart
To get me to the heart of this or any other matter
When he talks like this, you don’t know what he’s after
When he speaks like this, you don’t know what he’s after

Let’s meet tomorrow if you choose
Upon the shore, beneath the bridge
That they are building on some endless river
Then he leaves the platform for the sleeping car that’s warm
You realize, he’s only advertising one more shelter
And it comes to you, he never was a stranger
And you say, “Okay the bridge or someplace later”

And then sweeping up the jokers that he left behind
You find he did not leave you very much not even laughter
Like any dealer he was watching for the card
That is so high and wild
He’ll never need to deal another
He was just some Joseph looking for a manger
He was just some Joseph looking for a manger

And leaning on your window sill
He’ll say one day you caused his will
To weaken with your love and warmth and shelter
And then taking from his wallet
An old schedule of trains, he’ll say
I told you when I came, I was a stranger
I told you when I came, I was a stranger
I told you when I came I was a stranger

 Juan Luis Zabala

Pablo Maloren Lasa eta Zabala filmari buruzko komentarioetan askori entzun edo irakurri diet hasierako pasarteak, errefuxiatuen Baionako giroa erakusten dutenak, direla ahulenak eta sinesgarritasun gutxienekoak. Neu ere horretan nago.

Ez dakit benetan zer neurriko eragina izango zuen siniesgarritasunean, akaso batere ez, baina atal horren akatsetako bat, aski nabarmena nire ustez, nik –modu trakets eta hobegarrian seguru asko– hiperritanoa deituko nukeenaren erabilera sistematikoa da. Hau da, modu teknikoan ahalik eta zehatzen azalduta: bigarren pertsona singularraren markarik gabeko aditz formak hitanoan emateak galderetan eta menpeko esaldietan.

Adibide bat jarriko dut, ez filmetik ateratakoa, neuk asmatutakoa baizik: «Ez zakiat etorri dituken» esatea, «Ez zakiat etorri diren» esan beharrean, hiperritanoa litzateke; edo «Hau ondo al zagok?» esatea, «Hau ondo al dago?» esan ordez.

Azalpen zehatzago bat HABEren Ikasbil webgunean aurki daiteke, adibidez; helbide honetan.

Guztiz alderantzizkoa da Iñaki Perurenak azkenaldian aski sarri ikusten den telebistako iragarkia batean egiten duena: hikako forma erabili behar zuenean zukakoa jaurti, nahiko modu desatsegin eta mingarrian, nire ustez, Xabier Eizagirrek (1) Berrian salatu duen moduan.

(1) Ohar bat nahasketarik izan ez dadin: artikuluaren egilea ez da, haren izen-abizen berberak dituen arren, Jakin aldizkariaren erredakzio burua.

Juan Luis Zabala

Eginahalak eginda, ez dut aurkitu aipu zehatzik, baina behin baino gehiagotan entzun eta irakurri diet hala Iñaki Segurolari nola Patziku Perurenari hikako aditz formak batzearen aurka daudela. Ez dut inoiz ulertu, ordea, nola egon daitekeen hikako jardunaren alde eta batuaren alde dagoena hikako aditz formak batzearen aurka. Badira motiboak batuaren aurka egoteko, baita hikako hizketaren aurka egoteko ere, baina biak ontzat emanik biak uztartzearen aurkakorik ez zait bururatzen.

Hikako aditz forma batuak izateak ez du esan nahi, jakina, batuak ez diren hikako formek betiko desagertu behar dutenik, edo haien erabiltzaileei isunak edo kartzela zigorrak ezarri behar zaizkienik. Baina hikako aditz forma batuak ez al dira beharrezkoak, esate baterako, hikako hizketa erabiltzea erabakitzen den itzulpen batean, edo leku jakin bateko euskararekin loturarik ez duten euskara batuko testuetan ere, horietan hikako jardunari lekua egitea erabakiz gero?

Beste kontu bat da noiz komeniko litzatekeen forma batuak erabiltzea, eta noiz bestelakoak, norberaren hizkerari dagozkionak. Hori eztabaidatu daiteke, baina hikako aditz forma batzearen aurkako jarrera ulergaitza egiten zait, euskara batuaren eta hikako jardunaren alde dagoenaren aldetik behintzat.

Euskara batuaren arazo nagusietako bat, Fermin Etxegoienek nire ustez zuzen dioen moduan, dentsitate gutxi duela baldin bada –eta horrenbestez, lege fisiko hutsei men eginez, erakarmen gutxi–, hikako aditz forma batuen arazoa horixe bera da baina neurri askoz larriagoetaraino areagotua; hikako aditz forma ez-batuekin alderatuz gero ere, haiek baino askoz ere dentsitate gutxiago dute hikako aditz forma batuek.

Konponbide magikorik eta erabatekorik ez da izango, baina ETBn euskaraz azpidatzitako zein bikoiztutako pelikulak ikustea, horietan hikako forma batuak erabiliz, suspergarri bikaina izango litzatekeela ez daukat dudarik.

Juan Luis Zabala

Ez du guregan eragin bera istripu bat gertatu dela jakiteak eta istripu bat ikusteak. Geure begien aurrean gertatzeak handitu egin ohi du istripuak sentiarazten digun zirrara edo larritasuna.

Agian horregatik sentiarazten dit halako larritasun berezi bat hortaz hitzarekin gertatzen ari denak; zuzenean ikusten ari naizelako izaten ari den istripua (hiztripua, Iñigo Aranbarriri ikasitako hitzokeian).

Jakina denez, joera zabaldua da horretaz esan ordez hortaz esatekoa; honetaz esan ordez hontaz esatekoa bezala (edo huntaz, Txillardegiren aspaldiko liburu ezagun baten izenburuak erakusten duen moduan). Baina orain horretaz ordez hortaz erabiltzeko joera ahozkotik idatzira pasatzen hasi da, honetaz ordez hontaz –edo huntaz– idazteko joera ez bezala.

Zergatik?

Bada, nire ustez, Xuxen andere zorrotzak hortaz ez duelako gaitzesten, hontaz eta huntaz gaitzesten dituen bezala; hortaz, izan ere, beste hitz bat baita, horretazekin zerikusi zuzenik gabea bada ere. “Hori dela eta, beraz”, dio hortaz hitzaren sarreran Harluxet Hiztegi Entziklopedikoak, eta adibide hau ematen du: “Hasiera duk polita; hortaz, has gaitezen ahalik eta gehienetan”).

Xuxenek emandako baimenak pentsarazten du hortaz erabil daitekeela horretaz erabili ordez. Uste okerra, neu ez banago guztiz oker.

Egin, ordea, ez dakit zer egin daitekeen horrelako istripu bat gertatzen ari dela ikusitakoan.