Castillo Suarez
Behin batean, Euskaltzaindiko bileren ondotik edukitzen dugun bazkarietako batean, euskaltzain berri batek serio bota zuen: puntua eta koma gainbaloratuak daude. Eta barre egin genuen besteok. Nik, ezetz, eta akordura ekarri nuen Unai Maleskiren poema eder hura:
| PLANIFIKAZIO ESTRATEGIKOA 1. Puntu eta koma egoki darabilen norbait topatu. 2. Anomalia horretan serio fokuratu. 3. Bortizki maitemindu. Hori da plana. Unai Maleski |
Esan gabe doa ez dudala inor aurkitu, maitemintzeko bai, baina bortizki maitemintzeko esateko moduan… bada ez. Beharbada Parthenoperen gisakoa naiz ni maitasun kontuetan, eta ihesa dut maite, eta ez geratzea betiko nagoen tokian:
| PUNTU ETA KOMA Puntu eta koma izan nahi nuke, nola egin dakienak bakarrik erabil nazan. Geldi dadin, baina ez betiko; Oihana Arana |
Euskaltzaindiko bazkarietan ez dugu bakarrik puntuazioaz hitz egiten, eta, egun horretan, Alfontso Mujika gertu bazegoen ere, maitasunaz hitz egin genuen, edo, hobeki esanda, maitasunaren kontrakoaz. Izan ere, beste euskaltzain baten iritziz ez da gorrotoa maitasunaren beste aldekoa, dezepzioa baizik. Eta desmaitatu hitza hiztegian sartuta dugun ala ez hizketan hasi ginen, baina Miriam Urkia urrun zegoen galdetzeko. Nik Miren Agur Meaberen poema bilatu nuen telefonoan, nahiz eta jakin behin agertzea ez dela nahikoa arrazoi hiztegian sartzeko:
| DESKODEA Urruntasunetik neur dezaket kontzeptu zaharren hedadura eta lurralde horretan galdutako odolak pisatu. Aurrizki ezinbestekoen aroan nago, des-/ez- eta ber-/bir- lexemez inguratuta. Horien xarmak gidatzen dizkit atzamarrak errautsen liburu hau eratzean. Berbak letraz letra marraztean iruditzen zait meteorito batez erditzear nagoela: deseraiki, desmaitatu, deslekutu, desintoxikatu. Hortzak estutu beharra dago eta erritmoa galdu gabe putz egin hots horiek benetan mundura ekartzeko: berpentsatu, birjabetu, birjaio, berrasmatu. Berba bakoitza untza bat da, baina bere musika dauka. Azalaren kodeek bete dute sobera iraungitze-data. Orain aurrizkien lengoaian hartu nahi dut aterpe: deskode berri hau hautatzen dut iraultzaren beso. Miren Agur Meabe |
Atzizkien lengoaiara egin genuen jauzi, eta nik literaturan egiten ohi dugun tranpetako bat kontatu nien: nola Miriam Reyesen poema bat itzuli dudan, inork eskatu gabe, baina poeta ezagutzeko aukera izango dudala baliatuta, eta atzizkiak erabili ditudan preposizioen ordez.
| Atzizkiak ez dira beti doi-doi lotzen. Gomak izan beharko lituzkete ertzetan, azpiko izarek bezala, bere tokian geratzeko gorputz baten inarrosaldietan. Nigan pentsatzen duzula esaten duzunean ez duzu nigan pentsatzen; nitaz pentsatzen duzu, baina urrutitik. Miriam Reyes Itzultzailea: Castillo Suárez |
Izan ere, maitasun kontuetan, dena da libre editorerik ez dugun bitartean. Eta jatorrizkoan puntua eta koma jartzen ez duen tokian puntu eta koma jartzea ere bai. Puntuazio markak gehitu dizkiot Miriam Reyesekin batera dudan errezitaldi batean irakurtzeko nahi dudalako.
| Las preposiciones no siempre se ajustan deberían tener gomas en las esquinas como las sábanas bajeras para aguantar en su sitio las convulsiones de un cuerpo. Cuando dices que piensas en mí no piensas en mí piensas acerca de mí pero desde lejos. Miriam Reyes |
Ni etxera isilik joan nintzen egun horretan, gutako bat gaizkitu egin zelako bazkarian. Eta Parthenope filmean egin nuen igeri berriz, ez nintzelako akordatzen han entzun ote nuen bizitza tentuz pasatu behar dela, metalen detektagailu batetik bezala, ez zitzaidalako iruditzen Bernardo Atxagaren esaldietako bat izan zitekeenik hori.
31 eskutik 